Spoor030 biedt aanvullende jeugdhulp in het oostelijke gedeelte van Utrecht en werkt met buurtgerichte specialistische teams. Deze teams werken nauw samen met - en aanvullend op de inzet van - de buurtteams en andere partners uit de basiszorg. Het dagelijkse leven van ouder of kind staat daarbij centraal. Jonneke van Ommen is Zorgmatcher voor Spoor030 in Overvecht. Daphne Kroon is Ambassadeur Informele Zorg Jeugd in o.a. Overvecht. Ze vertellen over hun ervaringen tijdens de pilot.
‘Als Zorgmatcher hou ik me vooral bezig met die dingen waar de behandelaren liever niet mee bezig zijn, zij moeten vooral bezig zijn met behandelingen’. Voorheen waren behandelaren eigenlijk te veel tijd kwijt met omliggende zaken, zoals wachtlijsten bijhouden en inzet van onderaannemers als wij de zorg niet zelf konden leveren. Reden voor Spoor030 om te gaan werken met zorgmatchers. ‘Als Zorgmatcher houd ik me bezig met de randvoorwaarden, zodat een behandelaar zich zoveel mogelijk op de behandeling kan focussen’.
Jonneke vertelt dat ze in Overvecht, de wijk waar zij zelf werkt, wel wat andere vragen tegenkomt dan in sommige andere wijken waar Spoor030 actief is.
In Overvecht komt ze veel gezinnen met multi-problematiek tegen, zoals ouders die getraumatiseerd zijn en wat kan leiden tot nieuw trauma bij kinderen, maar soms ook gewoon ouders die denken dat hun kind ADHD heeft en dat getest willen hebben.
‘In Overvecht zien we ook veel jonge kinderen die al vroeg in hun leven achterstand hebben opgelopen waar je eigenlijk snel wilt versterken met ondersteuning om te voorkomen dat achterstanden nog groter worden. En er komen ook jongeren die vastlopen en daar help je ook’. Daphne vult aan: ‘Het is best een heel brede doelgroep’.
‘De samenwerking met de jeugdambassadeur past helemaal in de opdracht die wij van de gemeente hebben om specialistische jeugdhulp te bieden, aansluitend op wat er in het informele netwerk en voorveld al beschikbaar is, denk aan het betrekken van vrijwilligers. Al langer is het uitgangspunt om, waar het kan, gebruik te maken van de mogelijkheden in het informele zorg.
Jonneke vervolgt: ‘Nu Daphne als Jeugdambassadeur bij ons werk betrokken is, merk ik wel dat informele zorg bij casussen sneller in beeld komt. Eerder was het idee als een casus door ons opgepakt werd, dat alle andere opties al geprobeerd waren. Nu blijkt dat dat niet altijd zo is. Niet dat informele zorg bij alle casussen de oplossing is, maar informele zorg kan wél ondersteunend zijn bij bijvoorbeeld meervoudige problematiek’.
Als voorbeeld noemt Jonneke het samen met Daphne doornemen van de wachtlijst. Daar staan mensen op voor wie informele zorg al helpend kan zijn in de tijd dat ze op de wachtlijst staan. Door de wachtlijst met Daphne door te nemen, kan Daphne aangeven wat het voorveld te bieden heeft. Zo kunnen mensen via vrijwillige inzet al ondersteuning krijgen terwijl ze wachten op hun behandeling.
Jonneke: ’Ja, wat ik al zei, zelf zijn wij best wel gefocust op wat we zelf te bieden hebben. Door de samenwerking met Daphne verandert je mindset, je gaat meer dat stukje informeel erbij betrekken. Er is vaak ook veel meer mogelijk dan ik in eerste instantie dacht’.
‘Ja, ik merk dat ook bij hen de mindset wel verandert en dat er meer aandacht is voor de inzet van informele zorg. Ook bij de behandelaren. Zij hebben vaak een kort lijntje met het buurtteam waarbij ook de inzet van informele zorg ter sprake komt’.
‘We zijn ook nadrukkelijk bezig met groepsgerichte aanpakken voor kinderen, jongeren en ouders. Ook daar is een andere mindset voor nodig, daar moet je als hulpverlener dan even inkomen. Bij de inzet van informele zorg is dat ook zo: ‘laten we óók kijken wat daar nog in mogelijk is’.
Jonneke vertelt dat het goed is dat informele zorg zich stevig neerzet, o.a. met de inzet van de ambassadeurs jeugd, omdat daardoor informele zorg beter zichtbaar en benaderbaar is.
‘Ik hoefde niet per se te wennen Maar het was wel zoeken met elkaar wie welke rol pakt bijvoorbeeld. Zoals het verwijzen naar informele zorg: is dat iets wat in eerste instantie bij het buurtteam ligt of doen de medewerkers van Spoor030 dat ook? Dat bespreek je dan met elkaar.’
‘Ook was ik me er wel van wel bewust dat er soms gedacht wordt: “o, komt informele zorg onze zorg dan nu vervangen?” Terwijl ik vanuit mijn achtergrond denk dat informele zorg vaak een mooie aanvulling kan zijn, als een gezin daar ook voor open staat’.
Daphne legt uit hoe zij daarmee omgaat, bijvoorbeeld als er casussen besproken worden in een MDO (Multi Disciplinair Overleg): ‘Ik geef aan wat informele zorg in een casus kan betekenen. Tegelijk weet ik dat er soms al zoveel in een gezin speelt, dat er op dat moment voor informele zorg geen ruimte is, dat is ook iets wat een behandelaar inschat. Maar omdat ik wel de mogelijkheden heb benoemd en informatie gegeven heb, kan het zomaar zijn dat op een later moment wel informele zorg ingezet kan worden’.
Als voorbeeld van de meerwaarde van de inzet van vrijwilligers noemt Daphne een casus waarin er geen pleeggezin beschikbaar was. Via een informele zorg-organisatie konden vrijwilligers wel iets betekenen, waardoor pleegzorg uiteindelijk niet meer nodig was. Daphne: ’Dat heeft echt wel veel meerwaarde. Als het niet hoeft binnen de formele zorg, hoe mooi is het dan als informele zorg op zo’n manier een oplossing biedt. Dat zijn wel echt van die pareltjes in ons werk …’.
Een ander voorbeeld dat Daphne noemt is de vraag van een collega van Jonneke: ‘Ze belde over een meisje dat wilde zo graag sporten, maar die het ook allemaal heel spannend vindt. Terwijl al haar vriendinnen ook wel op een sport zitten. Maar door mee te denken en te kijken of er een mogelijkheid is dat iemand haar begeleidt, kwamen we bij Younity Utrecht in Overvecht uit. Dat is een hele veilige plek voor jongeren om eens te gaan kijken voor sport en aan te haken bij groepjes’.
Jonneke vult aan: ‘Ik hoorde dat van mijn collega en dacht ook van, ja, leuk! En ook handig, want nu weten we het zelf ook te vinden. Op die manier hebben we inmiddels ook veel dingen waarvoor we Daphne dan niet eens nodig hebben. Ik merk dat het er dan al zo inzit omdat het door Daphne al vaak benoemd is. Of dat je op de NIZU-website kan kijken, dan hoeft Daphne er niet tussen te zitten, daar kunnen we het zelf wel vinden’.
Jonneke: ‘Er zijn inderdaad genoeg gezinnen waar echt specialistische hulp bij nodig is, anders hoefden wij er ook niet te zijn. Maar waar informeel een mooie rol speelt is bijvoorbeeld met het inzetten van maatjes. Dat is echt iets waar ik zelf ook echt in geloof. Onze behandelaren kunnen met cliënten in gesprek gaan en oplossingen bieden, maar ja, zo’n traject moeten we ook altijd weer afsluiten. Maar een maatje kan langdurig betrokken blijven, dat is dan veel duurzamer. Dus wij vragen iemand eigenlijk altijd of ze niet iemand in hun omgeving hebben, een maatje. Ook voor veel jongeren kan een maatje helpend zijn, iemand die er voor een langere periode voor ze kan zijn en bij ze aan kan sluiten. Daarmee wordt hun netwerk ook groter en hebben ze iemand om op terug te vallen’.
Jonneke en Daphne zijn het erover eens dat de samenwerking tussen informele zorg en specialistische jeugdhulp meerwaarde heeft. Meer kennis over wat er informeel opgepakt kan worden leidt er ook toe dat er vanuit Spoor030 kritischer gekeken wordt naar wat er wel of niet opgepakt wordt: ‘wat moet je echt zelf doen en wat zou inderdaad ook via informeel kunnen?’ Zeker nu het aantal hulpvragen toe blijft nemen en er schaarste is qua mensen en middelen wordt dat steeds belangrijker.
Jonneke: ‘Ik merk vooral dat de vragen complexer worden. Op school vallen er meer kinderen uit, de maatschappij wordt steeds complexer en eigenlijk wordt er steeds meer gevraagd van kinderen. De lat ligt hoog in onze maatschappij...’.
Jonneke vervolgt: ‘Daarom hoop ik ook dat de inzet van informele zorg de maatschappij ook weer wat zachter kan maken. Dat mensen meer voor elkaar over hebben en er meer vanuit de gemeenschap gedaan kan worden. Je mag wel hulp vragen en je hoeft niet altijd gelijk naar een instantie met je hulpvraag’.
Daphne en Jonneke zijn het erover eens dat dat een mooie boodschap is. En natuurlijk heeft Daphne nog een nabrander: ‘Ik zeg zelf altijd: blijf de ambassadeur bellen, want die is daarvoor!’.
Openingsfoto: Jonneke van Ommen (links) en Daphne Kroon (rechts)
Foto: Jonneke en Daphne tijdens een MDO (Multi Disciplinair Overleg)